Is benturas de Marianu “su Margianu” – II – S’arrebellia a s’urrei

de Ivan
su 31 mesi de idas 2017

(sighit )

Timbora de Roccaberti Disènniu pigau de WikipediaMarianu inghitzat a renniai su Giuigau de Arbaree sighendi is cosas fatas de su babbu, benit de nai, in amigàntzia cun is aragonesus.

Marianu inghitzat a renniai su Giuigau de Arbaree sighendi is cosas fatas de su babbu, benit de nai, in amigàntzia cun is aragonesus.

Sa cincidda po su certu intra de Marianu e Pedru si fiat alluta candu su fradi de Marianu, Giuanni, iat certau cun su Giùixi de Arbaree.

S’urrei aragonesu, don Pedru, chi si pensàt de essi s’urrei de totu sa Sardìnnia, poita ca su paba si-dd’iat cuncèdia in su 1297, dd’iat donau su tìtulu de Sennori de Bosa e de su MonteacutuA Marianu dd’iat donau su tìtulu de Conti de su Gocèanu.

Scéti ca totu custas terras fiant giai de Marianu, poita ca fiant in su territòriu de s’Arbaree. Giuanni no boliat essi asuta de su fradi Marianu Giùixi de Arbaree, ma boliat essi asuta de s’urrei aragonesu, cumenti a unu baroni.

Marianu no dda pensàt de sa pròpria manera. Is Arbaree mai fiant stètius asuta de atrus urreis. Fiant sèmpiri stètius indipendentis. Is bisajus suus no iant ascurtau a imperadoris o pabas, poita ca fiant sèmpiri stètius soberanus de custas terras autònomas, de totus.

Ajaju suu, Barisoni, fiat stètiu puru Urrei de Sardìnnia.

Don Pedru, su cumpàngiu de giogus de Marianu a piticheddu, nci fiat artziau cumenti a urrei de Aragona, iat circau de apaxiai is fradis, faendi finta de no biri ca su problema fiat s’arrebellia de Marianu a issu etotu. Sigumenti no nci fiat arrennésciu, insandus iat cumandau a su Giùixi de bogai de presoni a Giuanni, poita ca issu scéti podiat cundennai is feudatàrius suus.

Marianu iat arrespustu ca arrespetàt s’urrei, ma ca sa chistioni fiat una cosa aintru de su Giuigau e s’urrei no podiat brintai in cosas chi no ddi cumpetiant. Issu scéti podiat ghetai a presoni a un’arrebecu che Giuanni.

In su matessi tempus, in su nord de Sardìnnia, is genovesus Dòrias si fiant arrebellaus e don Pedru, chi teniat prus cosas grais de pentzai, iat lassau a perdi po imoi sa chistioni cun Marianu.

Marianu invecis boliat fai cumprendi luegus ca issu scéti cumandàt in custa terra. Insandus si fiat mòviu po primu, ca chini movit po primu scerat su logu de sa batalla.

Iat domandau a s’urrei de Aragona de ddi donai sa citadi de s’Alighera, po totu is prexeris chi dd’iant fatu is Arbaree in is annus passaus. Custa pregunta fiat casi un’amalesa po s’urrei de Aragona. Imoi tocàt a s’urrei a ditzidiri ita fai. Don Pedru iat a essi puru cuntentau a Marianu, perou is baronis aragonesus iant trassau contras a Marianu etotu.

Fiat sa genti abramia de arrichesas e de gloria, cun farrancas mannas, chi iant cunsillau a s’urrei de ddu cunsiderai cumenti a unu feudatàriu suu. A s’acabu s’urrei iat arrespustu a Marianu ca s’Alighera no fiat de issu e no si-dda podiat donai, ca innantis tocàt a dda cunchistai.

Marianu, ca tontu no fiat, iat cumprendiu ca fiat unu “no”; impari iant a essi andaus a batallai contras a is Dòrias, apustis s’urrei s’iat a essi pigau s’Alighera po issu etotu.

Marianu insandus iat inghitzau a ponni a menti a is Dòrias, chi ddu fiant circhendi po si ponni contras a is aragonesus. A s’inghitzada Marianu iat donau òminis, armas e cosa de papai a is Dòrias, foras de nci ponni sa faci in custa gherra.

Perou s’urrei sciiat totu su chi sussediat e iat cumprèndiu totu. Insandus iat cumintzau a organizai navis e sordaus po andai a cunchistai s’Alighera, ponendi-nci a Bernardu de Cabrera a su cumandu de corantacincu galeras; alleaus venetzianus fiant giai in Casteddu cun is navis.

S’Alighera fiat difèndia de sessanta navis e arrennesciat a apoderai a s’atacu aragonesu. Perou is Dòrias no nci-dd’iant fata a si difendi po meda e Cabrera fiat brintau in s’Alighera e nd’iat pinnigau puru trintatrès navis genovesas.

Incaboniscau po sa vitòria, Cabrera iat cumandau a Marianu de si presentai ananti de issu po si difendi de is acusas de essi traitori e po nci bogai de presoni su fradi Giuanni. A Marianu no ndi-ddi fut importau nudda e no fiat andau anca de Cabrera, poita ca issu fiat scéti unu capitanu. Issu depiat cuntratai scéti cun s’urrei.

Su tempus de sa gherra no fut ancora bènniu. Insandus Marianu iat mandau a mulleri sua, sa Giuixissa Timbora de Roccaberti, anca de Cabrera, ca fiat aragonesa e fiant parentis puru.

Timbora iat cojau a Mariano, perou iat cojau puru sa batalla de is Arbaree: s’indipendèntzia de sa terra innui iant a ai guvernau is fillus suus.

Timbora fiat arrennéscia, in calincuna manera, a cumbinci a Cabrera a s’apaxiai cun Marianu. Perou de Casteddu fiant arribadas tres personis, cun òrdini de no s’apaxiai prus cun su baroni traitori. Cabrera si-ndi fiat pesau, si fiat sciacuau is manus e iat postu totu in is manus de s’urrei.

Issu scéti podiat ditzidiri imoi.

… sighit …

Bibliografia 
Raimondo Carta Raspi – Mariano IV d’Arborea, S’Alvure 2001.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.